Εργασία μαθητών του Β4 στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (καθηγήτρια κ. Λαζάρου)

Σχέσεις δασκάλων-μαθητών.

Τα παιδιά στα παλαιοτέρα χρόνια ήταν υποταγμένα στον δάσκαλο, δεν τολμούσαν να αντιμιλήσουν, αλλιώς θα έπαιρναν σκληρές τιμωρίες οι οποίες δεν ήταν καθόλου ευχάριστες. Οι μαθητές δεν μπορούσαν να πουν ελεύθερα τη γνώμη τους για κάποια πράγματα καθώς οι καθηγητές ήταν αυστηροί. Ένιωθαν σεβασμό αλλά συγχρόνως και τρόμο για τον δασκαλο. Ήταν συνήθεια σε όλους να σηκώνονται όρθιοι όταν έμπαινε ο δάσκαλος η ακόμα όταν πέρναγε μπροστά τους . Πάντα υπήρχαν άτακτοι μαθητές που για να αντιδράσουν σε αυτό το αυστηρό κλίμα έκαναν σκανταλιές. Δέχονταν όμως αδιαμαρτύρητα κάθε σκληρή τιμωρία(ξύλο, κλείσιμο σε αποθήκη, κλπ.) Γενικά όμως η συμπεριφορά των παιδιών ήταν πολύ συγκρατημένη και δεν είχε σχέση με την σημερινή. Φυσικά δεν ακούγονταν άσχημες κουβέντες ή βρισιές . Ο πληθυντικός αριθμός ήταν στην καθημερινή τους ομιλία. Σύμφωνα με την αγωγή από το σπίτι τους ο καθηγητής ήταν ‘πολύ ψηλά’ και κανένας δεν μπορούσε να αντιμιλήσει σε αυτόν . Μερικές φορές η γνώμη του καθηγητή «μετρούσε» παραπάνω από την γνώμη του πατερά.

Οι συνήθειες αυτές είχαν καλά και κακά αποτελέσματα. Μάθαιναν την σοβαρότητα και τον σεβασμό αλλά δεν εξωτερίκευαν τα συναισθήματα τους. Το βασικό ζήτημα βέβαια είναι κατά πόσο το κλίμα του σχολείου τότε και η μορφή της σχέσης καθηγητή – μαθητή, βοηθούσε στη μάθηση και στο να εκπληρώνει το σχολείο το σκοπό του. Εδώ πρέπει να ξέρουμε ότι το σχολείο έχει διπλό σκοπό: από τη μια πλευρά την απόκτηση γνώσεων και την πνευματική καλλιέργεια και από την άλλη την ψυχική καλλιέργεια και κοινωνικοποίηση των παιδιών. Τους δασκάλους δεν φαίνονταν να τους απασχολούν τα προβλήματα των μαθητών και αρκούνταν μόνο στην μεταφορά γνώσεων

Από τις πληροφορίες που συγκεντρώσαμε και από τις συζητήσεις που κάναμε, το σχολείο της παλιάς εποχής φαίνεται γενικά να είναι αρκετά αποτελεσματικό στην απόκτηση γνώσεων αλλά με κοπιαστικό και βαρετό τρόπο. Το κλίμα πειθαρχίας εξασφάλιζε τη διεξαγωγή του μαθήματος έστω και με τις παλιές μεθόδους ενώ οι μαθητές ασχολούνταν αρκετά και με τη μελέτη των μαθημάτων τους καθώς ο αδιάβαστος μαθητής τιμωρούνταν και στιγματιζόταν. Όμως κάποια πράγματα θεωρούνταν δεδομένα και επιβεβλημένα και κανείς δεν τα αμφισβητούσε ή δεν εξέφραζε αντιρρήσεις. Το ότι γενικά υπήρχε χάσμα μεταξύ καθηγητών και μαθητών, έλλειψη επικοινωνίας, συχνά έλλειψη εμπιστοσύνης και ενσυναίσθησης δεν βοηθούσε στην κοινωνικοποίηση των μαθητών και στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης τους. Δεν βοηθούσε επίσης να εκφραστούν και να αναπτυχθούν ταλέντα, κλήσεις και δεξιότητες

Πώς γινόταν το μάθημα.

Οι καθηγητές έμπαιναν στην τάξη και χωρίς να επικοινωνήσουν με τα παιδία άρχιζαν το μάθημα. Εφάρμοζαν συστήματα πιο «δασκαλοκεντρικά» από όσα εφαρμόζονται σήμερα, για το μάθημά τους. Κέντρο και άξονας αυτών των μεθόδων διδασκαλίας είναι ο δάσκαλος. Αυτός είναι η αυθεντία μέσα στην τάξη που καθοδηγεί και προσφέρει. Ο ρόλος του εκπαιδευτή είναι να διαχέει τη πληροφορία που οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να αφομοιώνουν περισσότερο ή λιγότερο παθητικά και να την αναπαράγουν σε κατάλληλο χρόνο. Η οργάνωση μαθήματος γινόταν με τέτοιο τρόπο ώστε να μη χρειάζεται η ενεργός συμμετοχή του μαθητή που θα είχε ως συνέπεια την εκτροπή από την καθορισμένη πορεία. Έτσι, δεν ενθαρρυνόταν η συμμετοχή του μαθητή στη διαδικασία της διδασκαλίας. Θεμελιώδεις αρχές αυτών των μεθόδων είναι: « Η προσαρμογή του μαθητή στο ρυθμό και στο τρόπο σκέψης που έχει προκαθορίσει ο δάσκαλος» και ότι: «Ο μαθητής οφείλει να ακολουθεί το ρυθμό ανεξάρτητα από τις απόψεις του και τις δυνατότητές του. Αυτό άλλωστε αποτελεί και το βασικό κριτήριο αξιολόγησής του». Συχνά, αν όχι πάντα, εξελισσόταν με διάλεξη διάρκεια 30-35 λεπτών («Γρήγορα να προλάβουμε να βγει ή ύλη»).Η στάση των δασκάλων απέναντι στις όποιες καινοτομίες ήταν συντηρητική. Δύσκολα δέχονταν το καινούριο. Απέφευγαν να ασχοληθούν με θέματα εκτός μαθήματος. Επίσης ένα θέμα που προβλημάτιζε και δυσκόλευε ιδιαίτερα τους μαθητές ήταν ότι έπρεπε να αποστηθίζουν το μάθημα δηλαδή , όπως συνηθίζουμε να λέμε, να το μαθαίνουν «παπαγαλία». Η τακτική αυτή που χρησιμοποιείται και σήμερα ξέρουμε όλοι πόσο κουραστική είναι αλλά και δεν προσφέρει κάτι ουσιαστικό αφού ο μαθητής συχνά έτσι χάνει το νόημα του μαθήματος.

Για να επιβάλουν πειθαρχία στην τάξη οι καθηγητές της εποχής χρησιμοποιούσαν συχνά μεθόδους που βασίζονταν κυρίως στον εκφοβισμό των μαθητών και στην βία. Παραδοσιακή τακτική ήταν το ξύλο και οι αυστηρές ποινές. Υπήρχε όμως και η άλλη πλευρά. Όπως μάθαμε από μαρτυρίες και κείμενα, σε περιόδους μεγάλης κρίσης όπως στον πόλεμο, οι εκπαιδευτικοί στήριξαν τα παιδιά τόσο στη μάθηση όσο και στον αγώνα τους για επιβίωση. Άλλοι καθηγητές χρησιμοποιούσαν μεθόδους που βασίζονταν κυρίως στον εκφοβισμό των μαθητών και στην βία. Παραδοσιακή τακτική ήταν το ξύλο και οι αυστηρές ποινές.

1. Τι τιμωρίες είχατε ;

α)Η πιο συνηθισμένη τιμωρία ήταν το ξύλο με βέργα στην παλάμη του χεριού μας , όταν ήμασταν αδιάβαστοι ή κάναμε φασαρία .

β)Μας έκλειναν στο υπόγειο του σχολείου , το οποίο ήταν βρόμικο και με ποντίκια, για 1-2 ώρες και την επόμενη μέρα πηγαίναμε στο σχολείο με τους γονείς μας .

2.Σε ποιές τάξεις είχατε εξετάσεις και πώς γινόντουσαν οι εισαγωγικές εξετάσεις στο τέλος του σχολείου;

Εξετάσεις είχαμε στην έκτη δημοτικού και μετά σε κάθε τάξη του Γυμνασίου , το οποίο είχε έξι τάξεις , ενώ Λύκειο δεν υπήρχε.

3.Πώς ήταν οι σχέσεις μαθητών - καθηγητών;

Οι σχέσεις μαθητών -καθηγητών ήταν πολύ τυπικές , καθώς οι καθηγητές δεν ανέπτυξαν φιλικές και προσωπικές σχέσεις με τους μαθητές τους , ενώ σπάνια συζητούσαν για θέματα πέρα του μαθήματος μαθητές , επιπλέον, έδειχναν μεγάλο σεβασμό προς τον  δάσκαλό τους και ποτέ δεν τολμούσαν να του αντιμιλήσουν, να τον διορθώσουν ή να τον διακόψουν την  ώρα του μαθήματος .Επιπλέον  , οι μαθητές πολλές φορές φοβόντουσαν τον δάσκαλό τους και αυτό τους έκανε να τον υπακούνε και να μην δείχνουν ασεβή συμπεριφορά μπροστά του ,καθώς ήξεραν πώς τους περίμενε ύστερα τιμωρία. Ο φόβος του δασκάλου και της τιμωρίας ήταν τόσο μεγάλος που ακόμα κι έξω από το σχολείο η συμπεριφορά των μαθητών ήταν πρέπον, καθώς αν έκανες κάτι κακό ή αγενές κάποιος θα το έλεγε στον δάσκαλο και την επόμενη μέρα θα έμπαινες τιμωρία. Ακόμα, αν σε έβλεπε ο δάσκαλος έξω στον δρόμο και τις πλατείες σου έδινε ξύλο και σε έστελνε στο σπίτι σου για να ενημερώσει και τους γονείς σου.

4. Πώς ήταν η υλικοτεχνική υποδομή του σχολείου και τι εξοπλισμό διαθέτατε στις αίθουσες;

Το σχολείο ήταν διθέσιο και οι δύο αίθουσες που διέθετε ήταν μεγάλες και ευρύχωρες . Σε κάθε αίθουσα υπήρχε ένας μαυροπίνακας , για τον οποίο εμείς αγοράζαμε κιμωλίες , πολλοί χάρτες και μια σόμπα στην μέση της αίθουσας, για την οποία πηγαίναμε ένα ξύλο καθημερινά  , για να μας  ζεσταίνει θρανία μας , ήταν ξύλινα και μακρόστενα για 4 ή 2 άτομα. Τα βιβλία μας , εκτός από το αναγνωστικό , τα αγοράζαμε μόνοι μας και καθώς αρκετοί δεν είχαμε την οικονομική δυνατότητα να τα πάρουμε, μοιραζόμασταν τα βιβλία με κάποιον άλλον συμμαθητή μας και τα απογεύματα διαβάζαμε σε σπίτια φίλων μας που είχαν τα βιβλία.